.jpg)
Do 2030. godine države svijeta će dostći brojku od 200 milijardi dolara godišnje za pomoć zemljama u razvoju u očuvanju biodiverziteta.
Ovo je ključni rezultat nedavno završenih pregovora u Rimu, u okviru samita Konvencije za biološki diverzitet Ujedinjenih nacija (CBD).
Ovo tijelo čine države-članice koje se jednom u dvije godine sastaju na samitima širom svijeta radi usklađivanja globalne borbe za očuvanje biodiverziteta.
Samit u Rimu, koji je trajao od 25. do 27. februara, zapravo je bio nastavak šesnaestog sastanka ove konvencije, koji je prvobitno bio održan prošle godine u Kaliju, u Kolumbiji – i bio neuspiješan. Naime, tada je, usljed gubitka kvoruma, pitanje finansiranja očuvanja biodiverziteta ostalo nerašeno.
Finansiranje je ključna tačka globalne borbe za očuvanje biodiverziteta.
Dve godine „Pariskog sporazuma za prirodu”: Kako da zaštitimo 30% kopna i 30% voda
Dve godine prije Kolumbije, na petnaestom samitu ove konvencije u Montrealu, usvojen je krovni dokument pod nazivom Globalni okvir za biodiverzitet Montreal-Kunming, koji je u javnosti postao poznat i kao „Pariski sporazum za prirodu”, jer je zbog svoje važnosti i uloge uporediv sa ključnim međunarodnim dokumentom u borbi protiv klimatskih promjena.
U Globalnom okviru se kao jedan od osnovnih ciljeva navodi zaštita 30% svjetskog kopna i 30% svjetskih okeana. Ovaj poduhvat bi omogućio da se gubitak biodiverziteta – jedna neporeciva činjenica i posljedica neodrživog razvoja globalne ekonomije – zaustavi i preokrene.
Ali ovaj cilj zahtijeva ogromna sredstva. Prošlogodišnji samit u Kolumbiji bio je završen neslavno upravo zbog nepostojanja konsenzusa o finansiranju, a njegov nedavno završeni nastavak u Rimu bio je posljednji pokušaj Konvencije da se ipak napravi dogovor sa konkretnim iznosom.
Pored dogovora o 200 milijardi dolara godišnje do 2030. godine, na samitu je dogovoreno i stvaranje „trajnog mehanizma” za finansiranje očuvanja biodiverziteta, koji bi takođe trebalo da bude ustanovljen do 2030. godine.
U tom pogledu, šesnaesti samit Konvencije za biološki diverzitet bio je uspešan posle dodatne sesije u Rimu – pored dogovora o 200 milijardi dolara godišnje do 2030, na samitu je dogovoreno i stvaranje „trajnog mehanizma” za finansiranje očuvanja biodiverziteta, koji bi takođe trebalo da bude ustanovljen do 2030. godine. Time bi i budućnost projekata očuvanja prirode bila dobrim delom zagarantovana.
Međutim, ovi dogovori dolaze sa nekoliko važnih napomena, i njihova moć je ograničena.
Prvo, ovi dogovori – i dogovor iz Montreala iz 2022. i novi dogovor iz Rima – nisu pravno obavezujući za države članice Konvencije.
Drugo, Konvencija za biološki diverzitet od svog nastanka 90-ih godina prošlog veka sa sobom vuče važan problem: SAD, najveća ekonomija sveta, nikada nije postala punopravni član ovog tela. Mada su potpisale pristup Konvenciji pre 30 godina, Sjedinjene države nikada to nisu ratifikovale, jer ratifikacija zahteva dvotrećinsku većinu u američkom Senatu koju već godinama blokiraju republikanski senatori.
Zapravo, SAD je jedina članica Ujedinjenih nacija koja nije i članica ove Konvencije, koja broji 196 država različitih statusa, uključujući i Palestinu.
SAD je jedina članica Ujedinjenih nacija koja nije i članica ove Konvencije, koja broji 196 država različitih statusa, uključujući i Palestinu.
Brojka od 200 milijardi dolara godišnje, dogovorena prije nekoliko dana u Rimu, za sada ne predviđa osnivanje nikakvog posebnog fonda, i ne odnosi se samo na državne donacije i investicije – precizno rečeno, dogovor podrazumijeva „mobilizaciju” ovih sredstava iz državnih, međunarodnih, ali i iz privatnih ruku.
Da li će ovaj poduhvat biti uspješan ostaje da se vidi. Bez učešća SAD, Konvenciji o biološkom diverzitetu nedostaje ključni međunarodni igrač i finansijer.
U međuvremenu, jedna od prvih odluka koje je donio Donald Tramp nakon svoje druge inauguracije je ponovni izlazak SAD iz Pariskog sporazuma. A SAD nije jedina zemlja koja je u skorije vrijeme povukla finansiranje za ovakve međunarodne poduhvate.
Samo 45 zemalja dostavilo je akcione planove za zaštitu biodiverziteta.
Dosadašnji rezultat dogovora iz Montreala takođe se teško može opisati kao uspješan: kako navodi vodeći britanski izvor CarbonBrief, ovaj dogovor je predvidio da svaka država potpisnica dostavi plan za očuvanje biodiverziteta u roku od dvije godine.
Međutim, broj zemalja koji je dostavio taj plan do februara 2025. bio je tek 45 (44 države i Evropska unija), odnosno manje od četvrtine.
Veliki broj zemalja, njih 92, umjesto planova dostavilo je samo nacionalne ciljeve za zaštitu prirode i očuvanje biodiverziteta. Ali od ukupno 137 zemalja koje su dostavile ili plan ili nacionalni cilj, tek oko polovina njih zapravo za cilj ima zaštitu 30% svoje teritorije, što je osnovna tačka dogovora iz Montreala.
Srbija je daleko od cilja zaštite 30% svoje teritorije – po poslednjim proračunima, udeo zaštićene površine u Srbiji je 8,14%, među najnižima u Evropi.
Pregled država koje su poslale svoje akcione planove ili nacionalne ciljeve možete pogledati na sajtu Konvencije.
Srbija do sada nije dostavila nijedan od ova dva dokumenta, iako jeste članica Konvencije o biološkom diverzitetu od 2002. godine. Posljednji dokument koji je Srbija dostavila bio je Šesti izvještaj o statusu zaštite biodiverziteta iz 2019. godine.
Srbija je takođe daleko od cilja zaštite 30% svoje teritorije – po posljednjim proračunima, udio zaštićene površine u Srbiji je 8,14%, među najnižima u Evropi. S druge strane, našim zaštićenim područjima nedostaje savremeni, sistemski pristup u upravljanju i zaštiti, što ih čini dodatno ugroženim u svjetlu klimatskih promjena.
I pored svih ovih napomena, samit u Rimu treba posmatrati kao pobjedu – okasnelu, na mišiće izdejstvovanu i nesigurnu, ali svejedno pobjedu. Kao što je i borba protiv klimatskih promjena zastajkivala prije nego što je u godinama nakon Pariskog sporazuma konačno uzela maha, posljedice velikih međunarodnih događaja kao što je samit u Kaliju, odnosno Rimu, teško je sagledati odmah, u danima nakon što se prašina tek slegne.
Evo šta bi moglo da pomogne u tom sagledavanju: u godinama koje dolaze, naši najvredniji prirodni predjeli mogli bi postati bolje opremljeni i zaštićeni upravo zahvaljujući sredstvima o kojima se prije nekoliko dana dogovaralo u Rimu.
Ne propustite novosti, savjete i priče o zaštiti životne sredine koje redovno dijelimo.
Zaprati Zeleni talas na Instagramu
Lajkuj Zeleni talas na Facebooku
Zaprati Zeleni talas na X-u
